Na današnji dan
1902. godine, rođen je Otokar Keršovani, hrvatski novinar, publicist, književni kritičar i političar. Njegov stvaralački opus uvrštava ga među najistaknutije hrvatske marksističke intelektualce između dva svjetska rata.
Počeo je pisati u karlovačkom školskom listu “Timor” o istarskim temama, a u prvoj polovici 1920-ih u klupskom glasilu “Mlada Jugoslavija”, gdje je bio supokretač i suurednik. Godine 1924., postao je novinar i radio za “Zagrebački tisak”, a pisao je i za “Novosti”, “Čovečnost”, “Politiku”, “Samoupravni glasnik”. Učestvovao je u pokretanju časopisa “Nova literatura” zajedno s Veselinom Maslešom i sarađivao u “Letopisu Matice srpske”.
Godine 1930., Sud za zaštitu države osudio ga je na deset godina zatvora jer je priznao svoje članstvo u Komunističkoj partiji. Kaznu je služio u Sremskoj Mitrovici, gdje je ostao politički aktivan i bio marksistički učitelj za ostale komunističke zatvorenike. Također je i neke ostale zatvorenike uključio u novinarstvo i pokrenuo ilegalni zatvorski list “Udarnik” (1936.).
Na robiji je pisao i svoje najvažnije djelo, ali ga nije završio “Povijest Hrvata”. Iz zatvora je izašao 1940. godine i nastanio se u Zagrebu, gdje je radio u “Hrvatskoj nakladi”, povezanoj s KP, redigirajući časopis “Izraz” do smrti, 9. jula 1941. godine.
Belinijev portret sultana Mehmeda II.
1507. – Umro italijanski slikar Đentile Belini (Gentile Bellini), poznat po motivima venecijanskih svečanosti i procesija. Mletački senat poslao je Gentilea, u septembru 1479., na sultanov dvor u Carigrad, kao ambasadora dobre volje, nakon ranije dogovorenog mira između Venecije i Osmanskog Carstva. Gentile je ispunio misiju i naslikao čuveni portret sultana Mehmeda II, te izradio više crteža tada nepoznatog i mističnog orijenta, koji se danas čuvaju po svjetskim galerijama.
1685. – Rođen njemački kompozitor Georg Fridrih Hendl (Georg Friedrich Händel), uz Johana Sebastijana Baha (Johann Sebastian Bach) najistaknutiji barokni muzičar, direktor Kraljevske muzičke akademije u Londonu. Djela: opere “Rinaldo”, “Julije Cezar”, “Aleksandar”, “Kserks”, oratorijumi “Mesija”, “Izrael u Egiptu”, “Juda Makabejac”, “Samson”, “Saul”, orkestarske svite “Muzika na vodi”, “Muzika za vatromet”.
1792. – Umro engleski slikar Džošua Rejnolds (Joshua Reynolds), jedan od najvećih svjetskih portretista, osnivač Kraljevske umjetničke akademije 1768. i njen prvi predsjednik. Snažno je utjecao na englesko slikarstvo, ne samo umjetničkim djelima nego i kao autor zanimljivih rasprava o toj vrsti umjetnosti.
1821. – Preminuo engleski pisac Džon Kits (John Keats), jedan od od najvećih pjesnika engleske književnosti, čije stihove odlikuju izuzetna melodičnost i sažet i veoma izražajan pjesnički idiom. Njegovi soneti, spjev “Endimion”, pjesme “Oda slavuju”, “Oda grčkoj urni”, “Oda jeseni” spadaju među najljepša poetska djela napisana na engleskom jeziku, a “Pisma” su značajan prilog razvitku novije estetičke misli.
Rozalija de Kastro
1837. – Rođena Rozalija de Kastro (Rosalía de Castro), španska pjesnikinja, poznata po tome što je objavila prvu knjigu na galješkom jeziku – zbirku pjesama “Cantares gallegos” (Galicijske pjesme) 17. maja 1863. Ovaj dan se slavi svake godine kao “Dan galješkog pisanog jezika”. Ostala djela: zbirke pjesama “Follas novas” na galješkom, a na španjolskom “La flor. Poesías”, “A mi madre. Versos” i “En las orillas del Sar”: roman na španskom “El caballero de las botas azules. Cuento extraño”.
1855. – Umro njemački matematičar, fizičar i astronom Karl Fridrih Gaus (Carl Friedrich Gauß), osnivač matematičke škole i direktor astronomske opservatorije u Getingenu, tvorac više geodezije i teorije površi. Pronašao je niz metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji, analizi, astronomiji, otvorio novu etapu u razvoju diferencijalne geometrije i postavio temelje savremene nebeske mehanike i astronomije. Konstruisao je geodetski instrument heliotrop. Više matematičkih pojmova nazvano je po njemu – Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Krigerova projekcija. Djela: “Disqusicciones arithmeticae sapra superFicijes curvas”, “Teorija motus korporum cel coelestium”.
1878. – Rođen Kazimir Maljevič, ukrajinski slikar, teoretičar umjetnosti, pionir geometrijske apstrakcije, te jedan od glavnih predstavnika futurizma. Njegovo djelo “Crni krst” upotrebljava kao logo slovenska rok grupa “Laibach”. Moguće krijumčarenje preživjelih Maljevičevih djela iz Rusije, glavna je radnja knjige “Crveni kvadrat”.
1883. – Rođen njemački filozof Karl Teodor Jaspers (Theodor), tvorac filozofije egzistencije. Po završetku medicinskog fakulteta radio je na Psihijatrijskoj klinici u Hajdelbergu, a potom bio profesor filozofije dok ga 1937. nisu otpustili nacisti, jer je osuđivao njihovu politiku. Smatrao je da filozofija mora da se bavi smislom cjeline stvarnosti, totalitetom, koji se ne otkriva proučavanjem epmirijskog svijeta, nego je stvara pojedinac težnjom da sebe ostvari kao autentičnu ličnost. Takva ličnost ne izgrađuje smisao cjeline u obliku pojmova, već intuitivnog unutrašnjeg doživljaja koji je nazvao filozofskom vjerom kojom čovjek dolazi u kontakt s transcendencijom – Bogom. Objavio je 25 knjiga iz oblasti psihijatrije i filozofije. Djela: “Opća psihopatologija”, “Psihologija pogleda na svijet”, “Filozofija”, “Um i egzistencija”, “O istini”, “O izvoru i cilju historije”, “Filozofska vjera”.
Pol Persi Haris
1883. – Rođen američki filmski režiser Viktor Fleming (Victor), koji je svjetsku slavu stekao filmom “Prohujalo s vihorom”. Ostali filmovi: “Čarobnjak iz Oza”, “Kapetan Hrabrost”, “Tortilja Flet”, “Jovanka Orleanka”.
1905. – Američki advokat Pol Persi Haris (Paul Percy Harris) u Čikagu je osnovao Rotari klub. Do Harisove smrti, 27. januara 1947., Rotari Internacional je imao više od 200.000 članova u 75 država. Danas Rotari Internacional ima 1,2 miliona članova u gotovo svim državama. Moto Rotari Internationala je “Service Above Self” (Nesebično služiti).
1931. – Umrla australska pjevačica Neli Melba (Nellie), jedna od najpoznatijih pjevačica i najvećih koloraturnih operskih soprana krajem 19. i početkom 20. vijeka. Bila je prva Australka koja je stekla međunarodno priznanje kao klasična muzičarka. Uzela je pseudonim “Melba” iz Melburna, svog rodnog grada. S velikim uspjehom je decenijama nastupala u najvećim operskim kućama u svijetu, uključujući londonski Kovent Garden i njujoršku Metropoliten operu.
1934. – Preminuo engleski kompozitor i violinista Edvard Vilijam Elgar (Edward William), jedan od najpoznatijih i najznačajnijih engleskih kompozitora u periodu kasnog romantizma, čija djela odlikuju jasna forma, krepka orkestracija i naglašena lirika. Djela: oratorijum “Gerontijusov san”, koncertne uvertire “Na jugu”, “Enigma varijacije”, “Falstaf”, dvije simfonije, koncerti za violinu i violončelo.
Sten Lorel
1965. – Umro engleski filmski glumac Sten Lorel (Stan Laurel) – “Mršavi” iz tandema s američkim glumcem Oliverom Hardijem (Harsy) – “Debelim”. Oni su u urnebesnim komedijama gradili komiku na paradoksima dovedenim do krajnosti, ali humor nikad nije bio zajedljiv. Filmski producenti i sada ubiru profit od njihovih filmova, a njih dvojica su završila u sirotinjskoj bolnici. Filmovi: “Muzička kutija”, “Naši odnosi”, “Na Divljem zapadu”, “Dva dobra drugara”, “Fra dijavolo”, “Mi iz Oksforda”, “Veliki posao”, “Naša žena”, “Udri brigu na veselje”.
2012. – Preminuo Marko Ruždjak, hrvatski akademik i kompozitor, redovni član Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti. Od 1979. godine predavao je na Muzičkoj akademiji u Zagrebu na Odsjeku za kompoziciju i glazbenu teoriju u zvanju docenta, a od 1991. bio je redovni profesor. Bio je član Hrvatskog društva skladatelja. U izvedbi hrvatskih, odnosno inozemnih interpreta djela akademika Marka Ruždjaka zaživjela su na koncertnim podijima u Evropi, Skandinaviji, SAD, Južnoj Americi, Rusiji, Ukrajini, Japanu, Novom Zelandu i Australiji. Dva puta je učestvovao na Svjetskim danima muzike ISON, u Budimpešti 1994. godine i Štokholmu 1984. godine, a od 1971. do 2005. godine njegove kompozicije redovno su izvođene u okviru Muzičkog bijenala u Zagrebu.
Related News
Na današnji dan
FacebookTweet Danas je petak, 15. novembar/studeni 2024. godine, do kraja godine preostalo je još 46Read More
Tramp je novi predsjednik SAD-a
FacebookTweet Donald Tramp (Trump) je novi predsjednik SAD-a. Pobijedio je u tri ključne države, aRead More